Het is maandagavond 23 maart, de zoveelste persconferentie, weer meer en verdergaande maatregelen. Voor wie de hoop had dat de financiële schade beperkt bleef tot 6 april of wellicht iets langer, is vanavond wel alles weggevaagd. Nog meer stress..?
Verschillende ondernemers die ik vorige week sprak, waren behoorlijk aangeslagen (en logisch). Hoeveel tegenslag kan een mens hebben? Natuurlijk gaat het ‘maar’ om financiële schade, je gezondheid en die van anderen staat voorop. En het is niet het eind van de wereld. Toch denk ik dat we het niet te licht moeten opvatten, voor de meeste ondernemers is hun bedrijf meer dan een bron van inkomsten. Het is hun leven, hun passie, hun droom! Logisch dat de stress dan alles overheerst.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik ook pas afgelopen weekend weer een beetje bij mijn positieven kwam. Vorige week beheerste het coronavirus mijn leven nagenoeg volledig, ik las alles wat ik maar kon vinden, sprak er met iedereen over. Ik kan je vertellen, als je stress wilt krijgen dan moet je dat doen: al die duizenden meningen lezen, van mensen die het beter weten. Van mensen die vinden dat het wel meevalt. Of die het eind van de wereld prediken. Of moeder natuur die terugslaat.
Het is linksom of rechtsom uitermate slecht voor je gemoedsrust. Na een week kwam ik tot de conclusie dat niemand, maar dan ook echt geen mens op aarde, weet hoe we er precies voor staan en hoe wij hier uit gaan komen. Het is een gebeurtenis die niemand in deze omvang en met deze impact zag aankomen. En ook niemand kan aangeven wat het gaat worden of hoe lang dit gaat duren. We hebben nog maar één zekerheid: dat er geen zekerheid meer is.
Ondanks dat je als ondernemer altijd wel wist dat er geen zekerheden zijn, gingen we er met z’n allen toch van uit dat de toekomst min of meer voorspelbaar was. Dat het binnen bepaalde marges allemaal zou blijven lopen zoals de afgelopen jaren. Niet dus! Veel ondernemers zullen opnieuw moeten starten, zichzelf opnieuw moeten uitvinden, nieuwe wegen inslaan. En snel ook.
Afwachten tot alles voorbij is, lijkt mij geen goede oplossing. Maar: we moeten ook niet op de verkeerde manier in de stress schieten, waardoor je nergens meer toe komt. Negatieve stress verlamt je, beperkt je denkvermogen en je creativiteit, waardoor je überhaupt geen kansen en mogelijkheden meer ziet of kunt creëren. Stress kan ook positief zijn en zorgt ervoor dat je als ondernemer juist tot bijzondere prestaties komt. De bron van deze stress is wezenlijk anders dan van de stress die nu regeert bij veel ondernemers.
Hoe dan nu verder? Er is geen hocus pocus of iets magisch voorhanden, nee slechts je gezonde boerenverstand gaat je redden. Er zijn nu geen eenvoudige (of ingewikkelde) standaardoplossingen, geen managementgoeroe die nu de oplossing heeft. Voorlopig van dag tot dag leven, orde op zaken stellen. Risico’s inschatten en overzicht krijgen. Dan ontstaat er ruimte en ga je weer mogelijkheden zien en creëren.
Er zijn ook ondernemers die nu optimistisch zijn, ik noem dat: ongefundeerd optimisme. Dat is eerder een houding waarbij je er tegen beter weten in van uit gaat dat het wel mee zal vallen. Dat jij niet (zo) ziek gaat worden of dat je onderneming er vanzelf weer bovenop komt. Maar dat zegt weinig over je overlevingskansen, het zegt meer over je verbeeldingskracht die de mogelijkheid uitsluit dat het fout gaat! En dat is op z’n minst net zo gevaarlijk als stress.